Amfetamina i metamfetamina to substancje z grupy fenyloetyloamin, które działają jako stymulanty na układ nerwowy. Oba środki są wykorzystywane zarówno w medycynie, jak i jako narkotyki. Mimo podobieństwa chemicznego, różnią się między sobą, zarówno pod względem działania, jak i skutków ubocznych. W tym artykule przyjrzymy się bliżej tym dwóm substancjom, ich zastosowaniom medycznym oraz negatywnym skutkom zażywania narkotyków.
Amfetamina
Amfetamina (amfa, proszek, speed, proch, feta, biały węgorz) to organiczny związek chemiczny, jest pochodną fenylopropylanu i działa poprzez zwiększanie uwalniania neuroprzekaźników, takich jak dopamina i noradrenalina.
Działa stymulująco na OUN, powodując silne pobudzenie psychomotoryczne. Amfetamina powoduje zmniejszenie łaknienia i zapotrzebowania na sen, a także zwiększa koncentrację. Przyjmowanie amfetaminy w większych dawkach może prowadzić do przeciwnych efektów, takich jak zmęczenie i spadek koncentracji. W medycynie amfetamina w mikrodawkach stosowana jest w leczeniu zespołu ADHD oraz w niektórych przypadkach padaczki lekoopornej, dawniej przy leczeniu narkolepsji u dzieci.
Amfetamina może prowadzić do uzależnienia psychicznego. Wzmacniające działanie amfetaminy na ośrodek nagrody w mózgu może sprawić, że jednostka będzie pragnęła kolejnych dawek, aby utrzymać efekt euforii. Jednocześnie, odstawienie amfetaminy może powodować przykre dolegliwości psychiczne, takie jak obniżone samopoczucie, spadek sił witalnych i depresję.
Amfetamina występuje w postaci bezwonnego, białego proszku o gorzkim smaku. W specyficznej formie jest żółtym proszkiem o zapachu jajek. Jest to nieprzefiltrowana amfetamina niskiej jakości, która może dodatkowo zatruć ze względu na nieznane toksyny w niej zawarte.
Najczęściej amfetamina jest wciągana do nosa lub brana doustnie. Może być również stosowana dożylnie. Sposób przyjęcia wpływa na intensywność działania amfetaminy. Zwykle efekty działania narkotyku zaczynają się po 15-20 minutach od zażycia, jednakże podany dożylnie powoduje krótkotrwały okres intensywnej euforii, zwany kopem.
Metamfetamina
Metamfetamina (meta, kryształ, piko, meth) jest pochodną amfetaminy, jednak różni się od niej pod względem chemicznym obecnością grupy N-metylowej. Silniej oddziałuje na ośrodkowy układ nerwowy, a efekty euforyzujące utrzymują się znacznie dłużej. Metamfetamina powoduje silne pobudzenie psychomotoryczne, podobne do działania kokainy, jednak efekty metamfetaminy utrzymują się znacznie dłużej.
Metamfetamina jest bardzo silnie uzależniająca. Jej intensywne działanie na ośrodek nagrody w mózgu powoduje nagły wyrzut dopaminy i noradrenaliny, a długotrwale doprowadza do utraty zdolności odczuwania przyjemności, przez osoba uzależniona będzie ciągle sięgać po coraz większe dawki, aby utrzymać efekt euforii. Odstawienie metamfetaminy może prowadzić do poważnych objawów odstawienia, takich jak depresja, myśli samobójcze i psychoza.
Związek chemiczny zwany chlorowodorkiem metamfetaminy jest przezroczysty i ma formę kryształków, jednakże metamfetamina występuje też w postaci białego proszku. Ubogo wyprodukowany narkotyk może przybierać barwę od żółtej po brązową. Jest to spowodowane dodaniem różnych środków chemicznych do produkcji, które nie zostały odpowiednio zdestylowane i są toksyczne dla człowieka.
Metamfetamina jest najczęściej wciągana do nosa lub palona. Może być również podawana doustnie. Sposób zażycia wpływa na intensywność działania narkotyku. Długotrwałe zażywanie metamfetaminy prowadzi do szybkiego wyniszczenia organizmu.
Różnice i podobieństwa
Obie substancje działają podobnie na układ nerwowy z tą różnicą, że metamfetamina działa silniej. Obie substancje stymulują ośrodek nagrody, zmniejszają apetyt, powodują rozszerzenie źrenic, a w wysokich dawkach urojenia i omamy. Objawy zażycia obu tych narkotyków w dużych ilościach pojawiają się w stosunkowo krótkim czasie i to m.in:
- silne pobudzenie psychoruchowe
- nadmierna gadatliwość
- brak potrzeby snu ani odpoczynku
- zanik krytycyzmu
- wahania nastroju od euforii do depresji
- nerwowość, drażliwość
- zachowania gwałtowne i agresywne
- rozszerzone źrenice słabo reagujące na światło
- nieuzasadniony strach i zachowania paranoiczne (przy przedawkowaniu)
Skutki uboczne i ryzyko uzależnienia
Zarówno amfetamina, jak i metamfetamina mają wiele negatywnych skutków ubocznych i mogą bardzo szybko prowadzić do uzależnienia. Przedawkowanie jednego z tych narkotyków może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak zawał serca, udar mózgu, psychoza i uszkodzenie mózgu. Długotrwałe zażywanie tych substancji prowadzi do trwałych zmian w układzie nerwowym, problemów ze strony układu sercowo-naczyniowego, problemów z uzębieniem, ziemistego odcienia cery, przyspiesza procesy starzenia i utrudnia gojenie się ran.
Zobacz też: Jak uspokoić serce po amfetaminie?
